Si të menaxhosh disa karriera si Freelance

Sfidat e përkthyesit

Deri përpara pandemisë, në Shqipëri ekzistonte mendimi i përgjithshëm se zgjedhja më e mirë profesionale ishte ajo e kualifikimit në një fushë të caktuar dhe qëndrimi afatgjatë në një punë që të ofronte stabilitet ekonomik. Pavarësisht se bota ka kohë që aplikon diversifikimin e karrierës, në Shqipëri kjo praktikë është konsideruar më shumë si diçka që bëhej “nga e keqja”, për shkak të mungesës së vendeve të punës, apo konkurrencës së fortë dhe shpesh të padrejtë. Por papritmas u mbyllëm të gjithë brenda dhe “nga e keqja” u detyruam të punojmë nga shtëpia, edhe në ato vende pune që deri para dy vjetësh nuk mendoheshin të ekzistonin jashtë zyrës. Edhe këtu, si në të gjithë botën, pasiguria dhe pamundësia për të parashikuar prirjet e tregut, kanë bërë që ndryshimi i karrierës dhe zhvillimi i aftësive në profesione të ndryshme të fillojnë të shihen si normë dhe jo si përjashtim. Nevoja për të siguruar disa burime të ardhurash ka bërë që diversifikimi i karrierës të jetë një nga vendimet më të zgjuara dhe për mendimin tim, përkthyesit freelance janë ata që mund të përfitojnë më shumë nga kjo strategji e re. Dhe arsyeja kryesore që duhet ta bëjnë këtë, është sepse:

PËRKTHYES KA ME SHUMICË!

Është e vërtetë, fatkeqësisht. Që nga koha e hapjes së kufijve, e shpërthimit mediatik dhe e zhvillimit marramendës të bizneseve private, përkthyesit s’kanë mbetur kurrë pa punë dhe gjithmonë e më shumë studentë zgjedhin Fakultetet e Gjuhëve të Huaja si një garanci punësimi. Kjo mbingarkesë e tregut me përkthyes ka bërë që tarifat e përkthimit të mbeten ndër më të ulëtat dhe konkurrenca të mbetet në nivelin e çmimit me të cilin pranon të punosh. Nganjëherë, sa më shumë përvojë të kesh, aq më pak mundësi punësimi të ofrohen për shkak të “pretendimeve” për një vlerësim të drejtë material të përvojës dhe cilësisë së shërbimit që ofron. Por pavarësisht pengesave dhe konkurrencës së vështirë, të jesh përkthyes është si të kesh në dorë një top plasteline të cilit mund t’i japësh çfarë forme të duash. Për një përkthyes, aftësimi në fusha të ndryshme jo vetëm që është i mundur, por është dhe një alternativë e shkëlqyer për të mos ngecur në një rutinë të caktuar dhe për të pasur mundësinë të zgjerosh njohurinë, përvojën dhe rrjetin e kontakteve të punës që më pas përkthehen në burime të reja të ardhurash.

Një përkthyes nuk është asnjëherë i kufizuar vetëm në njohuritë gjuhësore të një gjuhe të huaj. Kontakti për një kohë të gjatë me një gjuhë, të mundëson njohjen me kulturën, historinë dhe zhvillimin social të një shteti të caktuar, madje kur është fjala për gjuhë globale si anglishtja, ke akses në disa kontinente! Mënyra se si vendos të përdorësh dhe menaxhosh njohuritë e dukshme dhe të fshehura që ke përfituar nga përvetësimi profesional i një gjuhe të huaj, është ajo që bën ndryshimin kur është fjala për diverisifikim karriere. Më poshtë janë disa nga mënyrat për të zgjedhur dhe menaxhuar dy ose tri punë njëherësh që jo vetëm mund të të sigurojnë jetesën, por të plotësojnë dhe nevoja që shkojnë përtej materiales.

• Gjej emëruesin e përbashkët

Për të gjetur emëruesin e përbashkët mes punës si përkthyes dhe një pune tjetër, të duhet vetëm të njohësh veten. Kur studion një gjuhë të huaj, mëson njëherësh gjuhën, letërsinë, historinë, kulturën dhe përfiton aftësim në përkthim, mësimdhënie, apo punë studimore e kërkimore dhe shumë shpesh, zgjedhin të jenë përkthyes ata që kanë pasion edhe një prej këtyre fushave. Nëse më parë në përfundim të studimeve të duhej të bëje një zgjedhje përfundimtare se çfarë profili dëshiroje të merrje, tani që ekziston punësimi i pavarur “Freelance” nuk ke pse kufizohesh aspak vetëm në një drejtim. Ke pasion mësimdhënien, por e di që s’është ekonomikisht e voltishme? S’ka gjë. Mund të zgjedhësh të japësh mësim dhe njëkohësisht të përkthesh për të plotësuar të ardhurat mujore. Apo dhe anasjelltas. Të pëlqen të jesh përkthyes, por do të kesh edhe një punë fikse si bazë ekonomike të sigurt? Puna si mësues është zgjedhje shumë e mirë, aq më tepër tani që në Shqipëri ka shumë shkolla private përveç atyre shtetëroreve dhe nevoja për mësues të kualifikuar dhe të përkushtuar është ende e madhe. Kurset private të gjuhës janë gjithashtu mundësi mjaft e mirë për shumë përkthyes, pasi të japin fleksibilitet orari dhe s’të pengojnë të bësh edhe punë të tjera.

E njëjta gjë mund të thuhet edhe për profesione si gazetaria, puna në marketing, apo krijimi i kontentit për mediat sociale. Interneti ka hapur rrugë të reja për çdo profesionist që zotëron aftësi të mira gjuhësore si në gjuhën mëmë, ashtu edhe në gjuhë të huaja dhe një përkthyes plotëson të gjitha kushtet për t’u bërë krijues shumë i mirë kontenti, falë njohurive bazë gjuhësore dhe të qenit në kontakt të vazhdueshëm me zhvillimet social-kulturore. Edhe pasioni për të shkruar është një nga gjërat që vihen re shpesh tek përkthyesit dhe tani nuk ka pse të quhet më një hobi. Mund të kthehet në një punë që përveç kënaqësisë të jep edhe para.

Me pak fjalë, zgjidh si profesion të dytë, një punë që kërkon pikërisht ato aftësi që dëshiron të zhvillosh më tej dhe me bazat e forta si përkthyes, nuk do të të duhet të fillosh gjithçka nga e para. Gjysmën e rrugës e ke bërë tashmë.

• Përcakto përparësitë dhe kohën

Pavarësisht mundësive të shumta që të ofron tregu në lidhje me aftësitë e tua profesionale, gjëja e parë që duhet të bësh para se të vendosësh për një punë të dytë është përcaktimi i përparësive. Personalisht, vitet e gjata të punës në zyrë më kanë bërë të vlerësoj më shumë lirinë dhe fleksibilitetin që të jep puna si freelance dhe për më tepër, kam vënë re shtim të produktivitetit dhe shpejtësisë në punë, gjëra që në një punë tetë orarëshe s’je aq i motivuar t’i zhvillosh, pasi rrogën njësoj e merr. Por bërja e dy apo tri punëve njëherësh të krijon vështirësi në menaxhimin e kohës, pasi kërkesat dhe afatet nuk janë asnjëherë konstante. Brenda një jave, mund të të ndodhë të kesh punë vetëm një ditë dhe javën tjetër të kesh punë sa për dy! Kështu që në radhë të parë, duhet të përcaktosh se sa orë mesatarisht synon të punosh dhe cila është ajo punë që të ofron më shumë rregullsi në rutinën që ke përcaktuar vetë. Dhe në pamundësi të kësaj, mëso të jesh elastik dhe të gjesh mënyra për të shfrytëzuar edhe hapësirat boshe që të krijohen. Krijimi i një ekulibri mes jetës personale dhe punës kur je Freelance kërkon që në radhë të parë të përcaktosh çfarë kërkon të fitosh nga punët që ke zgjedhur dhe sa orë do t’i kushtosh atyre.

• Menaxho të ardhurat

Në pamje të parë, puna si freelance mund të duket e pasigurt në aspektin ekonomik. Je i varur nga shumë gjëra. Çfarë kontaktesh ke krijuar për të siguruar punën, sa të besueshëm janë klientët me të cilët punon dhe sa nevoja ka tregu për një shërbim të caktuar. Pikërisht kjo është edhe arsyeja fillestare pse zgjedh të bësh dhe një punë të dytë. Shumë punë janë të përkohshme, disa klientë vijnë vetëm një herë dhe pagesat s’i merr thuajse asnjëherë në kohë. Por diversifikimi bën të mundur që të mos varesh vetëm nga një burim të ardhurash dhe kur nuk merr një pagesë, mund të marrësh tjetrën. Dhe duke qenë se e vendos vetë sa do të punosh e rrjedhimisht sa do të paguhesh, mund të përcaktosh gjithashtu edhe cila do të jetë puna që do të të mbulojë shpenzimet bazë, si faturat, taksat, apo qiraja e shtëpisë, apo ambjentit të punës. Puna e dytë mund të të mbulojë shpenzime të tjera që janë për të plotësuar nevoja më personale.

• Përfundimi

Të bësh dy punë njëherësh mund të duket e vështirë dhe mund të mos e konsiderosh ndonjëherë para se të të lindë nevoja, por funksionon për shumë njerëz dhe përkthyesit janë të parët në listë që mund të përfitojnë nga kjo. Të duhet vetëm të përcaktosh çfarë të duhet patjetër ta kesh, çfarë dëshiron të kesh dhe cilat janë hapësirat e lira që të krijohen.

Të bësh njëherësh disa punë që të pëlqejnë është një luks që nuk ka çmim dhe mund të duket ironik fakti që këtë luks ta ofron pikërisht pasiguria në tregun e punës, por ja që çdo e keqe e ka vërtet një të mirë.